ต้นมะริด เป็นไม้โบราณ ที่มีบันทึกในจดหมายเหตุของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ไม้มะริดเคยใช้เป็นเครื่องราชบรรณาการในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตัวเนื้อไม้มีสีสันสวยงาม เป็นไม้ที่ทรงคุณค่าเป็นอย่างมากในประวัติศาสตร์ไทย
ทว่าในช่วงเวลาหนึ่ง ข้อมูลจากกรมป่าไม้ระบุว่าไม้มะริดได้สูญพันธุ์จากป่าธรรมชาติในประเทศไทยมาไม่ต่ำกว่า 50-60 ปีแล้ว อย่างไรก็ตาม ไม้มะริดยังสามารถพบได้ในวังและบ้านของคหบดี(ผู้มีฐานะ) และน่ายินดีที่ในปัจจุบันได้มีการนำไม้ใกล้สูญพันธ์นี้กลับมาฟื้นฟูการปลูกให้คนรุ่นหลังได้รู้จักกันมากขึ้น และได้กลายเป็นไม้ป่าเศรษฐกิจที่มีมูลค่า มีราคาแพงทั้งต้นเช่นทุกวันนี้
มาทำความรู้จักกับ “มะริด” กับ 10 เรื่องน่ารู้ของไม้ป่าโบราณชนิดนี้กัน
1. มะริดพันธุ์ไทย..ของดีที่แตกต่าง
แม้จะชื่อมะริดเหมือนกัน แต่ก็มีความแตกต่างในสายพันธุ์ โดยมะริดพันธุ์ฟิลิปปินส์และที่ต่างๆ เกสรจะแยกต้นเพศผู้เพศเมีย ทำให้บางต้นไม่ติดผล ขณะที่ในไทยก็มีทั้งสองแบบ คือ แบบต้นแยกเพศ และต้นที่มีดอกสมบูรณ์เพศ สามารถติดผลได้ในต้นเดียว ไม่ต้องลุ้นว่าต้นเราจะติดผลและมีเมล็ดมาเพาะต่อได้หรือไม่ เป็นอันว่าได้ทั้งเนื้อไม้ลายสีดำ ได้ทั้งผลเอาไว้รับประทาน และเมล็ดสำหรับเพาะด้วยค่ะ คุ้มค่าครบประโยช์นทั้งต้นจริงๆ
2. เนื้อไม้สวยงามมีเอกลักษณ์และราคาสูง
ไม้มะริดมีลวดลายสวยงามเฉพาะตัว จึงนิยมนำมาทำเฟอร์นิเจอร์ ของใช้ และที่โดดเด่นที่สุดก็คือการนำมาทำเครื่องดนตรีไทยอย่าง ระนาด ขิม จะเข้ หรือซอ นอกจากได้ลายสวยแล้วก็ยังให้เสียงที่ไพเราะอีกด้วย ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปจากไม้มะริดจึงมีราคาสูง
3. มะริดชอบดินแบบไหน
ต้นมะริดชอบดินชุ่มชื้น และร่วนซุย เพราะจะช่วยให้ต้นมะริดเติบโตได้ดีที่สุด แต่ก็สามารถโตในดินที่แห้งได้แต่จะโตช้ากว่า สามารถปลูกได้ในที่กลางแจ้ง และมีแดดส่องถึง
4. ผลกินได้ อร่อยด้วย
แม้จะเป็นไม้ป่า ที่มีเนื้อไม้ลายสวย ทรงคุณค่า ที่น่าสนใจคือ ผลของมะริดยังกินได้อีกด้วย มะริดเป็นไม้วงศ์มะพลับ ผลของเขาจึงสามารถนำมากินได้ เปลือกนอกเป็นกำมะหยี่ สีส้มแดง เนื้อในสีขาวนวล รสหวานนุ่ม และมีกลิ่นเฉพาะตัว
5. นอกจากเนื้อไม้ และผลแล้ว เมล็ดก็มีประโยชน์
ภายในผลของมะริด จะมีเมล็ดอยู่ 5 เมล็ด ซึ่งสามารถนำไปเพาะปลูกต่อได้ นอกจากนี้ เมื่อนำเมล็ดมาสกัดเป็นน้ำมัน จะมีสรรพคุณช่วยรักษาโรคบิดได้
6. มะริดเป็นไม้มงคล
ต้นมะริด มีชื่อที่สอดคล้องกับคำว่า “ฤทธิ์” ในสมัยโบราณ หากได้เนื้อไม้มะริดที่มีอายุมากพอและเติบโตอยู่ในตำแหน่งที่เป็นมงคล จะถูกนำไปใช้ผลิตเป็นเครื่องรางของขลัง นำไปสลักเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เสริมความเป็นสิริมงคล เช่น ไม้เท้า ด้ามมีด ด้ามปืน เป็นต้น ผลผลิตจากไม้มะริดอย่าง เครื่องดนตรี จึงเชื่อกันว่า เป็นของมีครู ให้เสียงที่ไพเราะ หากปลูกต้นมะริดไว้ในเขตรั้วบ้านเชื่อกันว่าสร้างความเป็นมงคล ช่วยคุ้มกันคนในบ้านให้ปลอดภัยจากสิ่งชั่วร้ายทั้งปวง
7. สรรพคุณของมะริด
นอกจากจะได้เนื้อไม้ที่สวยงาม นำเป็นทำเป็นเฟอร์นิเจอร์ และเครื่องดนตรีไทยอันทรงคุณค่าได้แล้ว ผลของมะริดที่มีรสชาติหวานละมุน ยังมีสรรพคุณต่อระบบเลือดในร่างกาย เพราะมะริด อุดมไปด้วยธาตุเหล็ก ที่ช่วยกระตุ้นเซลล์เม็ดเลือดแดงในร่างกาย และมีวิตามินซี ที่ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ถือเป็นผลไม้ที่มีประโยชน์ ยังปลูกกันไม่มากนัก จึงหายากและมีราคาค่อนข้างสูงในปัจจุบัน
8. ดอกมะริด…กลิ่นหอมลึกลับ
ดอกมะริดมีสีขาวอมเหลือง มีทั้งดอกตัวเมียและดอกตัวผู้ โดยดอกตัวเมียจะเป็นดอกเดี่ยว ก้านดอกสั้นและขนาดดอกใหญ่กว่าดอกตัวผู้เล็กน้อย ดอกมะริดมีกลิ่นหอมลึกลับแบบดอกไม้ไทยโบราณ เวลาที่ดอกสีขาวบานสะพรั่งทั้งต้นจะสวยงามมาก และส่งกลิ่นหอมชื่นใจไปทั่วทั้งสวนเลยทีเดียว
9. ต้นมะริดควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้าน
ไม่ใช่มีแค่ต้นหูกระจงเท่านั้นนะ ที่ควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้าน แต่ต้นมะริดก็เช่นกัน เนื่องจากต้นมะริดมีพุ่มใบหนามาก จึงต้องปลูกแยกจากต้นไม้ชนิดอื่นๆ และควรเว้นระยะห่างจากตัวบ้านพอสมควร และเหมาะจะปลูกบริเวณข้างบ้านหรือหลังบ้านมากกว่า ปลูกบริเวณหน้าบ้าน นั่นเพราะมีพุ่มใบที่หนามากนี่แหละ ก็อาจไปบดบังทัศนวิสัยของคนในบ้านได้ เวลาใครผ่านไปผ่านมาลับๆ ล่อๆ ก็อาจมองไม่เห็นได้
10. ผลมะริดมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า “แอปเปิ้ลกำมะหยี่”
หรือในภาษองกฤษว่า Velvet Apple นั่นเพราะผลมะริดที่สุกงอมจะมีเปลือกสีแดงก่ำที่ปกคลุมไปด้วยขนอุยที่คล้ายกำมะหยี่ เมื่อจะเอามาทานจะต้องล้างและขูดเอาขนกำมะหยี่ของมันออกก่อนจนเกลี้ยงแล้วค่อยผ่าผลมะริด เอาเนื้อในสีขาวรสชาติหวานหอมมาทานได้
ใครสนใจที่จะนำพันธุ์มะริดไม้ป่าหายากไปปลูก ลองไปเยี่ยมเยือนที่ “วสันต์ การ์เด้น” อ.หนองแซง จ.สระบุรี สวนนี้มีต้นกล้ามะริดพันธุ์ไทยจำหน่าย หรือหากต้องการต้นใหญ่ที่โตพร้อมลงดินให้ร่มเงาและผลผลิตทันใจก็มีจำหน่ายด้วยเช่นกัน สนใจติดต่อสอบถามได้ที่ คุณวสันต์ เจ้าของสวนโดยตรง ที่เบอร์ 081 822 8444
